استفاده از لاستیک های فرسوده در صنایع راه سازی
لاستیک های فرسوده
امروزه فناوری بازیافت در اکثر شاخه های علوم از جمله روسازی راه استفاده می شود. مزایای اقتصادی زیست محیطی و فنی قابل توجه بازیافت باعث شده پژوهشگران آزمایش های متعددی برای بهینه سازی کاربرد آن انجام دهند، در این راستا در این مقاله پژوهش های گوناگونی که در زمینه استفاده از لاستیک های پسماند در بتن اسفالتی و لایه های روسازی انجام گرفته مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است.
مسئله زباله به عبارت دیگر مواد زائد از جمله لاستیک های پسماند امروزه به یکی از معظلات زیست محیطی برای بشر تبدیل شده است نظر به این که میزان زیادی از مواد زاید جامد را می توان مورد پردازش و بازیافت قرار داد دفن یا رهاسازی این مواد راه و روشی منطقی بنظر نمی رسد، لذا امروزه در کشورهای توسعه یافته بازیافت مجدد از ضایعات مورد توجه خاص قرار گرفته و به یک صنعت تبدیل شده است که این خود نشان دهنده اهمیت بازیافت می باشد.
بازیافت لاستیک های پسماند
طبق آمار بدست آمده در کشورهای صنعتی بازای هر شهروند سالانه یک حلقه تایر مصرف می شود و سرانه مصرفی تقریبی هر شهروند ۹ کیلوگرم تایر در سال است در ایران با ازای هر 5 تا 6 نفر یک حلقه تایر دور ریز وجود دارد برخلاف دیگر مواد زاید جامد بازیافت لاستیک یا همان تایر آنقدرها هم کار ساده ای نیست.
تایر های زاید را نمی توان بدون انجام عملیات مقدماتی دفن کرد از طرف دیگر تایرهای که در طبیعت رها می شوند خطراتی برای محیط زیست و سلامت انسان ها به همراه دارند. به گفته کارشناسان محیط زیست تجمع و دفن تایرها آمادگی و قابلیت زیادی برای آتش سوزی دارند بطوری که آتش گرفتن آنها با دود غلیظی همراه بوده و کنترل آن مشکل است ضمن آنکه این دودها هیدروکربن های نسوخته هستند و گازهای سمی را وارد محیط می کنند .باید به خاطر داشته باشیم تایرها دارای سولفور آهن ها و فلزهای دیگر هستند که در فضا و شرایط نامناسب باعث آزاد شدن مواد و گازهای خطرناک می شوند.
لاستیک های فرسوده در آمریکا
در آمریکا حدودا ۲۷۰ میلیون حلقه لاستیک فرسوده سالانه تولید می شود که از این میان ۳۰ میلیون حلقه لاستیک های فرسوده ماشین های سواری و 40 میلیون لاستیک های فرسوده ماشین های سنگین است. با توجه به اطلاعات بدست آمده از صنایع هم اکنون بیش از ۸۰۰ میلیون حلقه لاستیک در انبارها و قسمتهای دفن در ایلات متحده وجود دارد.
یک خرده لاستیک معمول ماشین سواری تقریبا ۹ کیلوگرم وزن دارد و حدود ۹۰٪ لاستیک ۲۰٪ فولاد و ۲۰٪ فیبر و دیگر مواد زائد می باشد صنعت مواد راه سازی حدود یک تا دو میلیون لاستیک را مصرف کند. بطور مثال اگر ۵۰ میلیون لاستیک خرده در بتن آسفالتی مصرف شود بنابراین ۸ تا ۲۰ میلیون تن آسفالت گرم تولید می شود.
♦ وضعیت بازیافت لاستیک در ایران چگونه است؟
استفاده از لاستیک در راه سازی
برای استفاده از لاستیک در راه سازی فاکتورهای زیادی مانند: هزینه -مشخصات نوع دستگاه اجرا کننده، تجربه پیمانکار، توان بازیافت پتانسیل مواد و غیره در آن دخیل می باشد از طرفی مزیت استفاده از لاستیک در مخلوطهای آسفالتی شامل حمل و نقل آسانتر، افزایش عمر روسازی و کمتر شادن بازتاب شکست نور، کم شدن سر و صدای ترافیک، کم شدن هزینه ای نگهداری، کم شدن آلودگی و افزایش کیفیت های محیط زیست می باشد از طرفی مشکلات و موارد زیادی در رابطه با استفاده از لاستیک ها در بتن آسفالتی راه ها می باشد بعضی از این مشکلات و موارد شامل: هزینه اولیه زیاد اقتصاد، طول عمر سیستم، کم بودن مشخصات، محصول کم بودن ماده اولیه با همان لاستیک خرده به طور یکدست، قابلیت بازیافت روسازی های لاستیکی، مسائل زیست محیط مسائل هماهنگی های پتانسیل انجام شده برای برنامه ها با وسایل خاص این نوع آسفالت، در اواخرقرن بیستم صنعت باز یافت در ۸ کشور پیشرفته صنعتی بعنوان سوداورترین صنعت برنده جایزه طلایی گردید و از آن زمان زباله را طلای کثیف نام نهادند و انجمن ها و مراکز تحقیقاتی در کشورهای مختلف جهت بازیافت مواد مختلف ایجاد گردید.
تایرهای غیر قابل ترمیم
تایرهای مستعمل بدون عمر مفید (تایرهای که قابل ترمیم یا روکش گذاری نیستند) دارای حالات زیر هستند:
- بازیابی مجدد جهت تولید
- بازیابی مواد
- احیای انرژی
- دفن که در بسیاری از کشورها ممنوع می باشد.
(بر اساس مصوبه پارلمان اروپا در جولای ۱۹۹۹تا سال ۲۰۰۹ میلادی معدوم نمودن تایرهای فرسوده به هر شکل در سراسر کشورهای اتحادیه اروپا ممنوع خواهد شد)