زنجیر الواتور در سیستم‌های دریایی برای ثابت نگه‌داشتن کشتی‌ها در موقعیت خاص، به‌ویژه هنگام پهلو گرفتن یا توقف در دریا، به‌کار می‌رود. در سیستم‌های دریایی، زنجیر الواتور به نوع خاصی از زنجیر اطلاق نمی‌شود، بلکه مفهوم “زنجیر” در اینجا به طور کلی به زنجیرهای لنگر کشتی‌ها (Anchor Chain) اشاره دارد که در کشتی‌ها و دیگر وسایل نقلیه دریایی به‌کار می‌رود.
زنجیر الواتور چیست؟ زنجیر الواتور (Elevator Chain) نوعی زنجیر صنعتی است که در صنایع مختلف مانند سیستم دریایی مورد استفاده قرار می‌گیرند.که از مواد با دوام و مقاوم مانند فولاد ساخته می‌شود و باید قابلیت تحمل بارهای سنگین و مقاوم در برابر سایش و خوردگی را داشته باشد.
زنجیر لنگر چست؟
یکی از اجزای حیاتی در سیستم‌های دریایی که از مجموعه‌ای از لینک‌های فلزی بزرگ و سنگین ساخته شده است، و به منظور لنگر انداختن و تثبیت موقعیت کشتی در محل مشخصی به کار می‌رود. این زنجیرها عمدتاً از جنس فولاد ساخته می‌شوند و با طراحی خاص خود، قادر به تحمل نیروهای شدید کششی و فشاری ناشی از امواج و جریان‌های دریایی هستند.
زنجیر لنگر به صورت عمودی از روی دسته لنگر عبور کرده و به دسته لنگر و بدنه کشتی متصل می‌شود، تا بتواند کشتی را در شرایط مختلف آب و هوایی ثابت نگه دارد و از حرکت ناخواسته آن جلوگیری کند.
کاربرد زنجیر الواتور (زنجیر لنگر) در سیستم‌های دریایی
- ثابت نگه‌داشتن کشتی : زنجیر لنگر زمانی که به کف دریا می‌رسد، به لنگر کمک می‌کند تا در بستر دریا فرو رود و کشتی را در محل خود نگه دارد. زنجیر با وزن خود و همچنین با انحنایی که در آب پیدا می‌کند، از کشتی در برابر حرکت‌های ناشی از باد، جریان‌های دریایی و امواج محافظت می‌کند.
- جلوگیری از حرکت کشتی در شرایط نامساعد : در شرایط بد آب و هوایی یا در مناطقی که جریان‌های قوی دریایی وجود دارد، زنجیر لنگر کمک می‌کند تا کشتی در محل خود ثابت بماند و از برخورد با موانع یا کشتی‌های دیگر جلوگیری شود.
- تنظیم عمق لنگر : با استفاده از طول زنجیر، می‌توان عمق فرو رفتن لنگر در بستر دریا را تنظیم کرد. این قابلیت برای تضمین ثابت ماندن کشتی در عمق‌های مختلف اهمیت دارد.
ویژگی‌های کلیدی زنجیر لنگر
برای اینکه زنجیر لنگر بتواند به درستی عمل کند، باید دارای ویژگی‌های زیر باشد:
- مقاومت بالا : زنجیر لنگر باید بتواند نیروهای بزرگ، از جمله نیروی کشش، فشار و ضربه را تحمل کند.
- مقاومت در برابر خوردگی : جنس زنجیر باید به گونه‌ای باشد که در برابر تأثیرات محیطی نظیر آب شور، رطوبت و هوا مقاومت نشان دهد.
- انعطاف‌پذیری : زنجیر باید انعطاف‌پذیری کافی داشته باشد تا در شرایط مختلف و زوایای متنوع بتواند به درستی عمل کند.
- وزن و طول مناسب : زنجیر باید دارای وزنی مناسب باشد تا بتواند کشتی را به درستی در محل نگه دارد و طول آن نیز باید به اندازه‌ای باشد که بتواند به عمق لازم در آب برسد.
- مقاومت در برابر سایش : زنجیر باید قادر به تحمل سایش و فرسایش در طول زمان باشد تا عمر مفید آن افزایش یابد.
- ساختار قوی : زنجیر باید از جنس محکم و با دوام ساخته شود تا در شرایط سخت دریایی مقاومت کند.
ساختار زنجیر لنگر
زنجیر لنگر عموماً از فولاد با کیفیت بالا تولید می‌شود و دارای گره‌های متعددی است که به یکدیگر متصل شده‌اند. این زنجیرها به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:
- زنجیر لنگری بدون پله
- زنجیر لنگری پله‌دار
زنجیر لنگری پله‌دار
زنجیرهای پله‌دار یا زنجیرهای پلدار به دلیل داشتن ساختاری خاص که از عبور اشیا و اجسام از داخل حفره‌های حلقه‌ها جلوگیری می‌کند. برای استفاده در محیط‌های دریایی بسیار مناسب هستند. این ویژگی‌ها باعث افزایش ایمنی و کارایی زنجیر در طول زمان می‌شود.
زنجیرهای پله دار دارای ساختاری خاص هستند که شامل یک راد یا پل در هر حلقه زنجیر است. این پله ها به منظور جلوگیری از عبور اشیا و اجسام به درون حفره‌های زنجیر تعبیه شده‌اند. که به این نوع زنجیرها، خاصیت پایداری بیشتری می‌بخشند.
جنس و گریدهای فولاد زنجیر لنگر
زنجیرهای لنگری از انواع مختلف فولاد تولید می‌شوند که هر کدام دارای ویژگی‌های خاص خود هستند:
- فولاد گرید U1 : این نوع فولاد مقاومت متوسطی دارد و برای کاربردهای سبک‌تر مناسب است.
- فولاد گرید U2 : دارای مقاومت بالاتر نسبت به گرید U1 است و برای کاربردهای سنگین‌تر استفاده می‌شود.
- فولاد گرید U3 : بالاترین مقاومت در میان سایر گریدها را این گرید دارد و برای شرایط بسیار سخت دریایی طراحی شده است.
فرایند آبکاری و حفاظت در برابر خوردگی زنجیر الواتور
برای افزایش مقاومت زنجیرهای لنگری در برابر خوردگی، این زنجیرها معمولاً با استفاده از فرایند گالوانیزه گرم پوشش داده می‌شوند. در این فرایند، زنجیرها در حمامی از روی مذاب قرار می‌گیرند که باعث نفوذ این فلز به داخل سطح فولادی دانه‌های زنجیر می‌شود. این پوشش نقره‌ای مات، به طور قابل توجهی مقاومت زنجیر در برابر خوردگی ناشی از تماس مداوم با آب شور دریا را افزایش می‌دهد.
جمع بندی زنجیر الواتور در سیستم‌های دریایی
زنجیر الواتور در سیستم‌های دریایی یکی از اجزای ضروری برای اطمینان از ایمنی و ثبات کشتی‌ها در شرایط مختلف دریایی است. این زنجیرها باید از مواد مقاوم و با کیفیت بالا ساخته شوند تا بتوانند تحت فشارهای شدید ناشی از محیط دریایی به خوبی عمل کنند. زنجیرهای لنگر همراه با سیستم‌های وینچ و لنگر، مجموعه‌ای را تشکیل می‌دهند که برای ثابت نگه‌داشتن کشتی‌ها و جلوگیری از حرکت‌های ناخواسته استفاده می‌شود.